Κυρίες και κύριοι,
Ο μεγάλος δάσκαλος των Ποντιακών σπουδών Οδυσσέας Λαμψίδης, που συντέλεσε όσο κανένας άλλος στην καταγραφή, διάσωση και ανάδειξη του Ποντιακού Ελληνισμού, έλεγε πολύ σωστά το εξής: «Οι Έλληνες του Πόντου της πρώτης και δεύτερης γενιάς είναι συνδεδεμένοι με την πατρίδα τους μέσω των βιωμάτων και των αναμνήσεων. Θα πρόσθετα ότι και η τρίτη γενιά, και ιδίως της επαρχίας, είναι συνδεδεμένοι μέσω των αφηγήσεων των μεγαλυτέρων. Οι επόμενες γενιές μόνο με έναν τρόπο μπορούν να συνδεθούν με τον Πόντο. Και αυτός ο τρόπος είναι η γνώση. Η γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού του Πόντου».
Πράγματι, τα μόνα «μέσα» που είχαν οι Πόντιοι όταν έφυγαν από την πατρίδα, για τη διάδοση και διάσωση της ιστορίας και του πολιτισμού τους, ήταν η διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης μέσω των βιωμάτων και των αναμνήσεων και της γλώσσας τους, μέσω των αφηγήσεων. «Ο θάνατος μιας γλώσσας σημαίνει την απώλεια ενός τρόπου ερμηνείας του κόσμου, σημαίνει την πτώση του πολιτισμού, που συνδέεται με αυτή τη γλώσσα» υποστηρίζει ο Γάλλος γλωσσολόγος Klaude Hagege.
Οι επόμενες γενιές όμως, μόνο με τη γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού του, μπορούν να συνδεθούν με τον Πόντο. Μέχρι σήμερα, οι σπουδές για τον πολιτισμό και την ιστορία του Πόντου δεν διδάσκονταν συστηματικά σε κάποιον ακαδημαϊκό χώρο στην Ελλάδα ως ξεχωριστός κλάδος. Ούτε στο εξωτερικό υπάρχει ως αυτόνομο αντικείμενο σπουδών. Εντάσσεται όμως σε διάφορα τμήματα όπως ανατολικών, βυζαντινών, οθωμανικών σπουδών και τμήματα που ασχολούνται με την περιοχή της Εγγύς Ανατολής και τον Καύκασο. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν τόσες εκδόσεις και μελέτες, τόσα συνέδρια και άρθρα, τόσο επιστημονικό ενδιαφέρον, εν γένει, για τον Πόντο, ώστε ο κορυφαίος Άγγλος βυζαντινολόγος, που ασχολήθηκε με τον Πόντο, Anthony Bryer, έκανε λόγο στο Α’ διεθνές συνέδριο που διεξήχθη προς τιμή του, για μια «αναγέννηση των ποντιακών σπουδών».
Κυρίες και κύριοι,
Στο πλαίσιο αυτό, με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση χαιρετίζω την ίδρυση της Έδρας Ποντιακών Σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, εδώ στη Θεσσαλονίκη, με διδάσκοντα έναν πολύ αξιόλογο επιστήμονα, τον κ. Κυριάκο Χατζηκυριακίδη και χρηματοδότηση εξασφαλισμένη από το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Ιβάν Σαββίδης».
Όπως ενημερώθηκα, πολλοί και ιδιαίτερα ενδιαφέροντες είναι οι στόχοι της έδρας Ποντιακών Σπουδών: Έρευνα, μελέτη και συστηματική καταγραφή της ιστορίας και του πολιτισμού του γεωγραφικού Πόντου κατά τους νεότερους χρόνους, διδασκαλία της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού κατά την ίδια περίοδο, διασύνδεση με τις δομές, τα προγράμματα σπουδών και τα ερευνητικά προγράμματα που υφίστανται ήδη στα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, συντονισμός της έρευνας στο πεδίο του Ελληνισμού του Πόντου, ερευνητικό πρόγραμμα, με τίτλο «Ψηφιακή αποτύπωση της διαχρονικής παρουσίας του Ελληνισμού στον χώρο του γεωγραφικού Πόντου», πενταετούς διάρκειας, συνεργασίες με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιστήμονες της αλλοδαπής που ασχολούνται με συναφή επιστημονικά ζητήματα, διοργάνωση και συμμετοχή σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή περιοδικά.
Εύχομαι ολόψυχα καλή δύναμη σε διδάσκοντες και διδασκόμενους και καλή επιτυχία στο εξαιρετικά σημαντικό έργο που ξεκινάτε και που είναι βέβαιο, όχι μόνο θα οδηγήσει, προοδευτικά και «ανεπαισθήτως», όπως λέει ο Καβάφης, να ξαναβρούμε τον τρόπο της ελληνικότητας.
Σας ευχαριστώ
